Mùi tạo sinh cảnh trong nhà yến để lôi cuốn thu hút chim yến đến và chấp nhận ở lại mà các nhà kỹ thuât tạo ra là nghiên cứu dựa trên hổn hợp mùi có từ phân chim yến phân hủy. Đây là mùi đặc trưng mà các thế hệ chim yến sinh ra và lớn lên đều quen thuộc với thoang thoảng mùi nước tiểu, mùi tanh nộI tạng côn trùng, mùi thơm các Acid Amin, mùi trứng thối, mùi xác chim yến chết và các vật chất hửu cơ đang còn trong quá trình phân huỷ và cuối cùng là mùi thối thủm lông vủ ướt hầm hơi. Các nhà kỹ thuật nuôi chim yến gọi là mùi “sinh cảnh trong nhà yến”, “mùi lôi cuốn thu hút”, “mùi tăng đàn”.
Mùi gây tạo từ ngâm rửa thủy phân phân chim yến không kéo dài, có giới hạn vì những vật chất hửu cơ còn lại trong phân chim yến có rất ít nên họ phải nghiên cứu sản xuất mùi này từ sự ngâm rửa, thủy phân xác côn trùng kết hợp với nội tạng cá, hải sâm, trùn biển,tảo biển và mỡ cá, kết quả là sự trộn lẩn hòa tan của các mùi khí NH3, H2S, NO2 , NO, CO, CO2 …có trong quá trình phân hủy trong nước dung dịch.
Mùi trong nhà yến có 2 dạng: (1) dạng mùi được tạo ra từ các loại khí mùi trong quá trình phân hủy lên men của các vi khuẩn là mùi nằm trong dung dịch, sau khi đạt đến ngưỡng bảo hòa hòa tan trong dung dịch sẽ thoát ra ngoài tạo thành mùi của sinh cảnh nhà yến, đó là mùi ủ từ phân chim yến, mùa phân chim yến trong nhà yến bị phân hủy tự nhiên, phần dung dịch còn lại có các khí mùi nằm dưới ngưỡng bảo hòa được làm nhỏ để nước bốc hơi giảm thể tích mùi thoát ra (2) dạng được tạo ra từ các dạng dung dịch thủy phân chứa các khí mùi nằm dưới dạng bảo hòa được sử dụng hòa tan thêm nước khi vào môi trường không khí nước bốc hơi các khí mùi thoát ra tạo mùi.
Cả hai dạng, muốn mùi được tạo ra và lien tục cần có sự tác động của con người với những cách làm từ đơn giản đến tự động hóa
Để lôi cuốn thu hút chim đến và ở lại nhà yến, âm thanh và mùi có vai trò quan trọng khi môi trường trong nhà yến ổn định.
Âm thanh thì đầu tư một lần khi nhà yến hoạt động và sử dụng theo cùng tuổi thọ của nhà yến, Mùi thì ngay khi sử dụng sẽ mất đi nhanh trong thời gian ngắn và phải bổ sung liên tục để mùi luôn hiện diện,không “mất đi”để giử chim trongmột thời gian ít nhất 6 tháng cho đến khi nhà yến có đủ số chim tạo ra được mùi sinh cảnh của nhà yến.
Mùi nằm trong dung dịch, trộn lẩn với nhiều thành phần khác nhau có trong dung dịch, sử dụng là mất đi và cũng là tiền mất đi nên có xảy ra một số hiện tượng tính toán tạo mùi sinh cảnh lôi cuốn chim yến về ở rất hạn chếtrong thời gian đầu rồi buông để chim có về nhiều hay ít, có về hay không và sự thành công của nhà yến là bắt đầu đẩy cho một quá trình may rủi.
Nhiều nhà yến ở VN đầu tư rất nghiêm túc kỹ thuật, hoạt động vài tháng khi có vài chục con chim yến đến ở lại “ bị buông” phó mặc cho “ Lộc Trời” , quan miện này khác hoàn toàn với những nhà đầu tư nuôi chim yến ở Indonesia, Malaysia và Thái Lan cũng như ở Campuchia.., có kế hoạch tài chánh tạo mùi lôi cuốn chim yến đến và ở lại rỏ ràng,vì họ cho rằng sau khi làm tốt và đủ các vấn đề của nhà yến, yếu tố quyết định nhà yến thành công sớm hay kéo dài thất bại chim về ít hay không về là domùi sinh cảnh có trong nhà yến, hoàn toàn không thể có “Lộc trời” đưa đến vài trăm con, ngàn con chim về ở nếu không có tác động liên tục của hoạt động kỹ thuật nhà yến đạt yêu cầu.
Vùng chim tốt, xây dựng nhà yến tốt, chi phí tốt, vận hành tốt, nhà yến thành công tốt..
Mùi phải có trong nhà yến ngay từ những ngày nhà yến mới hoạt động và duy trì liêntục cho đến khi có số lượng chim về ở đủ để tạo mùi sinh cảnh..
Chi phí tạo mùi trong nhà yến thấp chỉ chiếm 0,002-0,005% chi phí xây dựng nhà yến nhưng được chia nhỏkéo dài ra trong nhiều tháng hay trong 1-2 năm đầu của nhà yến.
Do mùi khi sử dụng sẽ mất đi nhanh trong thời gian ngắn và cũng mất tiền nên các kỹ thuật, các chủ nhà yến luôn nghiên cứu các biện pháp để tạo mùi trong nhà yến có hiệu quả cao nhất, tiết kiệm nhất và có liên tục trong nhà yến để có thể góp phần tạo nên một sinh cảnh hửu hiệu nhất quyến rủ, lôi cuốn và thu hút khiến cho những chim yến đến lầm tưởng và hiểu rằng ở đây đang có đồng loại, nhiều đàn sinh sống để chúng tin tưởng nơi đây an toàn và quyết định ở lại xây dựng tạo lập một gia đình mới và làm nhiệm vụ thiêng liêng cao cả là duy trì nòi giống và tặng cho nhân thế một dược liệu quí

(1) CÁCH TẠO MÙI ĐƠN GIẢN

Cách tạo mùi này đã được thực hiện từ những năm 1940 và hiện tại vẩn còn dùng.
– Phân chim yến được ngâm ủ với nước trong các dụng cụ chứa theo tỷ lệ ½; 1/5 hay 1/10 ( đậy nắp hay không đều được) để tự nhiên trong 5-7 ngày. Dùng nước lắng cặn tạp chất phun lên tường, sàn nhà yến, bả nước ủ quẹt lên tường.
– Các chất tạo mùi khác được pha loảng với nước theo tỷ lệ ½, 1/3 rồi phun lên tường, lên sàn, phun nhiều ở các góc phòng chim làm tổ. Định kỳ 7-10 phun một lần và sau đó giảm dần 10-15 ngày, khi có chim đã về ở kéo dài thời gian phun mùi 15-20 ngày và 1 tháng/lần. Sau khi chim đã về ở,việc phun mùi có thể chỉ tập trung ở những khu vực có chim về ở,lợi dụng.đặc tính chim yến thích sống bày đàn, để chim vào thăm dò tin tưởng ở lại.
Cách tạo mùi này có nhược điểm là tốn công lao động, mùi lúc mới phun xịt thì có hiệu quả thu hút chim nhưng sau 2-5 ngày thì mùi giảm và mất đi một lượng mùi do thoát ra ngoài nhà yến qua các lổ thoát khí và lổ ra-vào, phải định kỳ tạo mùi liên tục. Tiền mùi tốn kém nhưng hiệu quả thu hút chim không cao
Để khắc phục tình trạng này, hệ thống thoát khí và lấy không khí trong nhà yến để tạo sự luân chuyển không khí trong nhà yến cần được bố trí hợp lý.
Ở Việt Nam, có nhiều nhà yến không hiểu yêu cầu này, phải sử dụng tiền mùi một cách hiệu quả, đã cho làm rất nhiều lổ thoát khí và lấy khí nên mùi sau khi tạo ra trong nhà yến hơn 80% không có hiệu quả thu hút chim.

(2) QUÉT ĐẬM ĐẶC TẠI NHỮNG KHU VỰC TRONG NHÀ YẾN CẦN TẠO MỦI.
Với cách nhìn mùi nằm trong dung dịch trong đo nước chiếm 70-80% nên nếu nước bốc hơi không còn nửa hoặc còn rất ít, nước bốc hơi thể tích dung dịch mùi giảm, mùi sẽ tỏa ra và lan tỏa trong các khu vực của nhà yến,
Dùng dung dịch đậm đặc trộn với nhau như PW hay Tinh yến hương+Aroma quét lên thành trong lổ ra vào, một vài lằn đường trên tường nhà yến.
Cách này tạo được mùi liên tục và có thể có hiệu quả tạo mùi luôn luôn có trong nhà yến và như nhau chênh lệch nhiều/ít không lớn lắm, mùi không bị biến đổi do pha thêm nước hay bi phân hóa trong môi trường ẩm độ cao nhưng cũng có nhược điểm là mùi vẩn bị thoát ra các lổ thông thoát khí nhiều, gần 50% mất đi không mang lại hiệu quả thu hút chim..

(3) DÙNG KHÔNG KHÍ SỤC VÀO TRONG DUNG DỊCH ĐỂ ĐẨY KHÍ MÙI RA
Các dung dịch tạo mùi như PW (Cair, Super, Concentrate), Love potion, Hormon Liqiud, Tinh yến hương, Muritara, Aroma, SH 125 đều chứa một lượng khí mùi và mùi trộn lẩn bảo hòa nằm trong dung dịch.
Một số kỹ thuật và chủ nhà yến cho rằng nếu có 1 lượng không khí đưa vào thì sẽ đẩy các khí mùi ra và họ cho pha loảng những dung dịch mùi này rồi cho bơm không khí vào, không khí hòa tan nhanh trong nước và đẩy mùi ra lan tỏa ra khắp nhà yến, mùi được đẩy ra liên tục. Sau một thời gian 7-10 ngày phải châm thêm dung dịch để tạo mùi tiếp tục
Nhược điểm của cách tạo mùi này là phải them chi phí chạy máy bơm và mùi khí vẩn thoát ra ngoài nhà yến, tốn kém, hơn 50% mùi tạo ra không có lợi ích trong việc thu hút chim và không khí không đẩy hết mùi trong dung dịch mùi ra ngoài được vì chính bản than dung dịch là mùi nên sau một thời gian sử dụng cách này, dung dịch mùi còn lại trong thùng chứa sẽ được phun lên tường sàn nhà yến.

(4) CHO NHỎ TỪNG GIỌT VÀO HỆ THỐNG PHUN SƯƠNG TẠO ẨM ĐỂ TẠO MÙI
Cách làm này xuất hiện sau khi có những sản phẫm tạo mùi bán với giá cao như Love Potion, Super Pheromonos, Black Potion … Một số công ty kinh doanh vật tư ngành nuôi chim yến đã cung cấp dụng cụ nhỏ giọt khi dung những sản phẫm này.
Dụng cụ như một cái van có hệ thống điều chỉnh dung lượng của dung dịch chảy qua, dung dịch này chảy vào máy phun sương ly tâm hoặc phun sương áp lực.
Ưu điểm của cách làm này mùi được tạo ra thường xuyên và lien tục trong nhà yến, có thể hàm lượng mùi không chênh lệch nhiều/it khi mùi phun ra hoặc trong thời gian ngưng hoạt động của hệ thống tạo ẩm trong thời gian ngắn nhưng nếu thời gian ngưng hoạt động kéo dài dung dịch mùi sẽ tiếp tục chảy cấp vào hệ thống tạo ẩm, mùi sẽ nặng hơn yêu cầu.
Nhược điểm không tránh khỏi là mất đi một lượng mùi thoát ra khỏi nhà yến mà không tạo được lợi ích nào
.
(5) BƠM DUNG DỊCH TẠO MÙI BẰNG VAN TỰ ĐỘNG CUNG CẤP KHI HỆ THỐNG TẠO ẨM HOẠT ĐỘNG
Tôi vào rất nhiều nhà yến để học hỏi thành và bại của nhà yến và lần đầu tiên tôi thấy chủ nhà yến sử dụng hệ thống tự động cung cấp dung dịch mùi vào máy phun sương tạo ẩm và hệ thống này chỉ hoạt động khi máy phun sương hoạt động, máy ngừng thì hệ thống ngắt ngưng cung cấp.
Cách này gần như không làm mùi bị biến đổi, mùi cung cấp dạng đậm đặc hay pha chế theo liều lượng định sẳn vào máy tạo ẩm ngay khi máy hoạt động, mùi có lien tục và với hàm lượng tương đối theo yêu cầu,
Khuyết điểm là khi hệ thống tạo ẩm ngưng hoạt động lâu do nhà yến đã đủ và dư ẩm ( trong mùa mưa) thì làm gián đoạn việc tạo mùi, để khắc phục tình trạng này là cần trang bị các máy tạo ẩm dùng tạo mùi chuyên biệt.
Và khuyết điểm cố hửu là một lượng mùi mất đi do thoát ra các lổ thong khí.

(6) TẠO MÙI TẬP TRUNG Ở LỔ RA-VÀO ĐỂ THU HÚT LÔI CUỐN CHIM YẾN ĐẾN .
Trong số 2.700 nhà yến hiện có ở Việt Nam, tôi biết có khoảng 20-25 nhà yến được thực hiện tạo mùi tập trung ở lổ ra-vào để thu hút lôi cuốn chim đến và ở lại. Kỹ thuật thực hiện ở các nhà yến này đã tính toán thực hiện các biện pháp không cho mùi thoát ra khỏi nhà yến bằng các lổ thoát khí, lấy khí nhưng vẩn đảm bảo không khí trong nhà yến luân chuyển tốt 0,1 – 0,5 m/s. Khi không khí luân chuyển sẽ kéo theo mùi được tạo ra và thoát ra ở lổ ra-vào. Mùi tạo ra trong nhà yến sẽ liên tục tập trung tại lổ ra-vào và đẩy thoát cuốn ra ngoài. Âm thanh từ những loa dội, loa phóng, loa lục giác cuốn hút chim đến và không có lý do gì chim có thể cưởng lại không vào ghé thăm nhà yến vì mùi sinh cảnh hất vọng đến khứu giác của chim xác nhận nơi đây có nhiều bày đàn đồng loại đã cư trú.
Các kỹ thuật tạo mùi bằng nhiều cách như đã trình bày để tạo mùi liên tục, có nhà yến họ sử dụng hệ thống quậy đảo trong hồ bể ủ phân chim yến và dung dịch mùi.
Các kỹ thuật đã khắc phục được nhược điểm mất 50-80% mùi thoát ra ngoài không mang ích lợi cho nhà yến, họ tập trung toàn bộ mùi, toàn bộ tiền mùi để lôi cuốn chim về. Kết quả trong thời gian ngắn 6 tháng đến một năm, theo cách này, tùy theo vùng của nhà yến xây dựng, có thể thu hút số lượng chim nhiều gấp đôi, gấp ba lần theo cách tạo mùi thông thường.
Sau khi thu hút lôi cuốn được số lượng chim về ở tốt, mùi tự có từ phân chim yến thải ra đủ sức thu hút chim yến, những kỹ thuật này cho nhà yến hoạt động trở lại bình thường.
Mùi là tiền, quan niệm mất đi phải được bảo toàn là thu hút được chim yến về, nên các nhà kỹ thuật, các chủ nhà yến luôn sáng tạo nghiên cứu tìm những cách tạo mùi trong nhà yến tối ưu nhất, thu hút hiệu quả nhất.
Khi làm được điều này, các kỹ thuật, chủ nhà yến sẽ không tính toán thiệt hơn, phó mặc buông xuôi cho nhà yến thất bạihay kéo dài thời gian chim về , và tiền mùi mất đi có hiệu quả tương xứng chim về ở… khi các điều kiện khác được chuần bị đầy đủ đạt yêu cầu kỹ thuật nhà yến.